شب‌نامه

در پایین قطعاتی از کتاب را قرار می‌دهم:

بخشش امری ارادی است اما فراموش کردن امری ارادی نیست. (صفحه 304)

ثروتمندان عادلانه مالیات بپردازند و تهیدستان بیشتر کار کنند. در ایران چنین نصیحتی خریدار ندارد زیرا اغنیا امتیازهای خود را حق طبیعی می‌دانند و فقرا معتقدند که سود کار کردن آنها فقط به جیب بالادستی‌ها می‌رود.

دولت آن است که بی‌خون دل آید به کنار / ورنه با سعی و عمل با جنان این همه نیست (صفحه 313)

جامعه ایران به توطئه از خارج نیاز ندارد، زیرا از این نظر بسیار غنی است. (صفحه 327)

در وجه روانشناختی، وقتی از کودکی به فردی می‌آموزند که «دولِ استعمار» همواره و در همه جا دروغ می‌گویند، و از صداقت بویی نبرده‌اند، طبیعی است که هر موافقتی از سوی آنها حمل بر کلک شود. (صفحه 348)

سناریویِ ازلی مردانی بزرگ که خوار می‌شوند، و بزمچه‌هایی که می‌کوشند پرابهّت به نظر برسند. (صفحه ؟)

فکر ایرانی به احساسش، احساسش به حرفش، و حرفش به عملش ارتباط چندانی ندارد. (صفحه 354)

اول حماسه، بعد فاجعه: معرکه بگیرید؛ وانمود کنید که دارید قدرت‌های بزرگ را به زانو درمی‌آورید؛ رقیبان را به خیانت و دزدی و وطن‌فروشی متهم کنید؛ سطح مطالبات را چنان بالا ببرید که از میان رقیبان کسی نتواند روی دست شما بلند شود. وقت ناکام شدید و همه به نتایجِ حداقل تن دادند، به مظلومیتِ تاریخی پناه ببرید و جهانخواران را مقصّر معرفی کنید. (صفحه 355)

تکرار نام ایران فقط یک معنی دارد: مشکلی پیش آمده و کار از جایی عیب پیدا کرده است. (صفحه ؟)

در چشم بسیاری ناظران اهل فرهنگ‌های دیگر، ایرانی‌ها ملتی‌اند دارای غرور ملّی اما فاقد احساس وطن‌دوستی؛ سرشار از تعصب اما فاقد اصول. (صفحه 364)

از نظر تاریخی، حکومت در این ناحیه یا غاصب است یا جاهل یا هر دو. در نتیجه، مردم ایران با هر حکومتی که بر سر کار باشد قویاً مخالفند زیرا یاد گرفته‌اند که حکومت نتیجه غلبه مستقیم بیگانگان یا توطئه آنها برای استیلاست. (صفحه 368)

گرفتاری احتمالی جامعه ایران نه در حافظه تاریخی، بلکه در ناپیگیریِ رفتاری و فقدان انسجام از نظر جهت حرکت جامعه است. (صفحه 370)

از این رو، در جهان ابتدای هزاره سوم، یک نظریه این است که باید اسلام را از دست مسلمانان، مسلمانان را از دست عرب‌ها، و عرب‌ها را از دست خودشان نجات داد. (صفحه 378)

متاسفانه در بخش‌های ابتدایی کتاب چندان فیش‌برداری انجام ندادم، طبیعتا این موارد هم با توجه حساسیت نظری من گردآوری شدند و هر کسی می‌تواند با نگاه خودش به متن حسیاست نشان بدهد ... در مجموع کتابی بود که می‌تواند به هر کسی مسائل جالب توجهی را عرضه کند و هر کسی هم می‌تواند به طور عمیق‌تر نسبت به این مسائل توجه نشان بدهد ... نثر کتاب هم روان بود و چندان دشواری در خوانش کتاب احساس نمی‌شد و شواهد بسیار و جالب توجهی هم در خصوص هر واقعه ارائه می‌داد ... این کتاب باعث شده که به دنبال دیگر آثار محمد قائد هم بروم ...